BỆNH VIRUS LIÊN QUAN ĐẾN MANG CỦA TÔM 
(Gill Associated Virus - GAV)

Ts. Bùi Quang Tề

Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I

1. Tác nhân gây bệnh

- Giống Okavirus thuộc Roniviridae , bộ Nidovirales (theo Mayo, M. A. 2002 )

- Nucleocapsid dạng ống xoắn và thể virus (virion) hình que có vỏ bao, hình dạng giống virus đầu vàng (Hình 1, 2).

- Kích thư­ớc nucleocapsid: 16-18 x 166-435nm

- Axít nhân là ARN

2. Dấu hiệu bệnh lý

- Virus GAV th­ường có mặt trên tôm khỏe

- Tôm nhiễm GAV mạn tính, thể virus nằm trong tế bào nhiễm của tổ chức Lympho (LO), gặp ở tôm sú tự nhiên và tôm nuôi, ít xuất hiện các dấu hiệu bệnh lý.

- Tôm nhiễm GAV cấp tính, virus thư­ờng gặp ở tôm tự nhiên và có thể xuất hiện ở tôm sú nuôi. Tôm hôn mê, kém ăn và bơi trên tầng mặt và gần bời ao. Cơ thể xuất hiện màu đỏ thẫm ở các phần phụ, mang tôm chuyển sang màu hồng (Hình 3, 4) và vàng (Hình 5).

Hình 1: Okavirus- GAV: thể virus dạng hình que; (theo Jeff A. Cowley et. Al, 2004), bar= 100nm

Hình 2: Virus- GAV trong mang tôm sú bố mẹ đỏ thân, đỏ mang (mẫu thu ở Huế, 2002)

   

 

Hình 3: Tôm sú thân chuyển màu đỏ do nhiễm GAV (mẫu thu Nam Định, 2004)

 

 

 

Hình 4: Tôm sú bố mẹ bị đỏ mang test RT-PCR dương tính bệnh GAV (mẫu thu tại Huế, 5/2002)

   

 

Hình 50: Tôm sú mang chuyển màu vàng, thân nhợt nhạt (mẫu thu ở Quảng Ninh, 7/2004)

3. Phân bố và lan truyền bệnh

- Bệnh hiện nay chỉ mới thông báo nhiễm tự nhiên ở tôm sú của úc. Gây nhiễm thực nghiệm đã gây ở tôm P. esculetus, P. merguiensis, P. japonicus

- Kết quả chẩn đoán bằng kỹ thuật RT-PCR tôm sú ở  Việt Nam nhiễm YHD/GAV rất cao. Thực tế bệnh YHD/GAV ít xuất hiện ở các ao nuôi th­ương phẩm.

- Đã gặp một số tr­ường trong ao nuôi tôm sú xuất hiện tôm đỏ thân, chân đỏ và gây chết hàng loạt, nh­ưng test WSSV âm tính.

- Đã gặp trư­ờng hợp một số đàn tôm bố mẹ bắt cho đẻ, tôm xuất hiện đỏ thân, đỏ mang, khi kiểm tra dư­ới KHVĐT có virus hình que trong mang

- Tôm sú bố mẹ khi đánh bắt ở biển khơi hoặc trong các đầm phá có hiện tượng bị bệnh đỏ mang (hình 49) sau khi đánh bắt từ 3-4 ngày, tỷ lệ chết tới 80-100%, thời gian tôm bị bệnh chết nhiều vào tháng 3-4 (sau tết). Kiểm tra dưới kính hiển vi điện tử có xuất hiện các thể virus hình que (hình 47) và test RT-PCR dương tính với bệnh GAV.

- Bệnh lây truyền theo trục ngang và trục dọc từ mẹ sang con.

4. Chẩn đoán bệnh

- Tương tự như­ bệnh đầu vàng

5. Phòng bệnh

Như­ bệnh đầu vàng