BỆNH VIRUS HOẠI TỬ TUYẾN RUỘT GIỮA CỦA TÔM HE

(Baculovirus Migut gland Necrosis - BMN)

Ts. Bùi Quang Tề

Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I

1. Tác nhân gây bệnh

Gây bệnh là Baculovirus type C nhân ADN, có thể vùi (inlusion body), kích thước virus 72 x 310 nm, nhân virus 36 x 250 nm (xem Hình 1).

2. Dấu hiệu bệnh lý.

Dấu hiệu đầu tiên ấu trùng tôm hôn mê hoạt động chậm chạp, nổi trên tầng mặt, gan tuỵ của tôm màu trắng đục và ruột dọc theo phần bụng cũng có màu trắng đục. Thường bệnh xuất hiện ở postlarvae có chiều dài từ 6 - 9 mm (Hình 2).

Tế bào biểu bì mô hình ống gan tụy nhiễm bệnh BMN, nhân trương to, hạch nhân bắt màu đỏ, các chất nhiễm sắc di chuyển ra mép màng nhân (Hình 3)

3. Phân bố và lan truyền bệnh.

Bệnh BMN gặp đầu tiên ở tôm he Nhật bản (P.japonicus) nuôi ở Nhật bản và Hàn Quốc. Sau đó quan sát thấy ở tôm sú (P. monodon) P. chinesis, P. plebejus và Metapenaeus  ensis. Bệnh BMN gây tỷ lệ tử vong cao ở các trại sản xuất tôm giống và thường gây bệnh từ giai đoạn Mysis 2 đến postlarvae và tôm giống. Có trường hợp postlarvae 9 - 10 đã nhiễm virus BMN tới 98% và gây chết hàng loạt ở postlarvae 20.

Ở việt nam chưa điều tra nghiên cứu virus BMN nhưng một số trường hợp các trại ương giống tôm chết hàng loạt chưa tìm rõ nguyên nhân và khi tôm chết có dấu hiệu bệnh lý như bệnh BMN, trong sản  xuất  giống tôm he Nhật bản cần chú ý đến bệnh này.

Hình 1: Các thể virus (hình KHVĐT) trong gan tụy tôm nhiễm bệnh BMN- từ hình 60

Hình 2: tôm post đục giữa thân (mẫu thu Đà Nẵng, 2006)

 Hình 3: Tế bào biểu bì mô hình ống gan tụy nhiễm bệnh BMN, nhân trương to (Ú), hạch nhân bắt màu đỏ, các chất nhiễm sắc di chuyển ra mép màng nhân

4. Chẩn đoán bệnh

- Dựa vào các dấu hiệu bệnh lý để chẩn đoán bệnh.

- Dựa vào các dấu hiệu mô bệnh học, thử bằng kháng thể huỳnh quang, soi kính hiển vi nền đen, soi kính hiển vi điện tử...để chẩn đoán bệnh.

Đặc điểm của mô bệnh  học: Các tế bào biểu bì mô hình ống gan tuỵ bị hoại tử, nhân trương to bắt màu đỏ đến tím nhạt. Thể vùi không có hình dạng nhất định, nhiễm sắc thể giảm bớt và di chuyển ra màng nhân, không hình thành thể ẩn (occlusion body). (xem hình 3)

Kiểm tra bằng kính hiển vi nền đen: Chuẩn bị mẫu tươi gan tuỵ, quan sát nhân tế bào gan tuỵ trương to (không nhuộm màu hoặc nhuộm màu) cho thấy có màu trắng dưới nền đen, ở giữa có nhiều thể hình que, chiều dài gần 1mm và hầu hết chúng sắp xếp bên trong màng nhân.

5. Phòng bệnh.

Áp dụng phương pháp phòng của MBV