BỆNH RUN CHÂN DO RICKETTSIA Ở CUA

Ts. Bùi Quang Tề

Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I

1. Tác nhân gây bệnh.

Giống Rickettsia gây bệnh run chân ở cua. Hình cầu, đường kính 0,22-0,35 mm, ký sinh nội bào. Giống Rickettsia ký sinh trong cơ và mô liên kết và xâm nhập đến các mô bằng các tế bào máu của cua. Ngoài ra một số trường còn tìm thấy thể virus và vi bào tử.

Hình 1: 1- Dịch huyết phần ngực của cua nhiễm bệnh run chân (mẫu nhuộm giemsa) thấy các khuẩn lạc Rickettsia (®) trong tế bào chất chất của tế bào máu bắt màu hồng hoặc tím hồng. (bar = 10 mm); 2- Mẫu máu cua nhiễm bệnh run chân nhuộm Giemsa. Các khuẩn lạc Rickettsia bắt màu hồng (®, có thể thấy các hạt nhỏ trong tế bào máu (S) (bar = 10 mm); 3-  Cơ tim cua nhiễm bệnh run chân, thấy rõ nhiều Rickettsia (R) trong không bào của tế bào máu và tế bào cơ (M). Nhân (N) của tế bào máu vật chủ bị ép sang một bên. Thể hạt sợi (Mi) của tế bào cơ. (bar = 1,5 mm) ảnh KHVĐT. Mẫu thu từ cua nước ngọt (Eriocheir sinensis) (theo Wen Wang, Zhifeng Gu, 2002).

Hình 2: 4- ảnh KHVĐT cơ chân ngực của cua nhiễm bệnh run chan, cấu tạo Rickettsia (R), thành tế bào (CW) và vùng nhân («). Thể hạt sợi (Mi) của tế bào cơ. (bar = 170 nm); 5- ảnh KHVĐT tế bào máu cua nhiễm bệnh run chân, Rickettsia (R) hình dạng khác nhau, có núm và nhân phân đôi (bar = 294 nm). Mẫu thu từ cua nước ngọt (Eriocheir sinensis)  (theo Wen Wang, Zhifeng Gu, 2002).

2. Dấu hiệu  bệnh lý

Rickettsia ký sinh trong các mô liên kết của tim, chân bò và ruột, huyết tương. Làm cho cua kém ăn, hoạt động yếu. Bệnh nặng chân bò run, nên còn gọi là “bệnh run chân”

3. Phân bố và lan truyền bệnh

Bệnh phân bố ở một số loài cua biển và cua nước ngọt. Tỷ lệ chết khá cao ở cua xanh (Paralithodes platypus) (Johnson, 1984), cua hoàng đế (Lithodes aequispina) (Meyers và CTV, 1990) và cua- Carcinus mediterraneus (Bonami & Pappalardo, 1980). Cua nước ngọt (Eriocheir sinensis) ở một số tỉnh phía Nam Trung Quốc, tỷ lệ nhiễm bệnh trong các ao nuôi 34,3% và bệnh có thể gây chết từ 30-90% (theo Wen Wang, Zhifeng Gu, 2002). Bệnh xuất hiện vào mùa ấm, nhiệt độ từ 19⁰- 28⁰C. Ở Việt nam chưa đi sâu nghiên cứu bệnh Rickettsia trong cua.

4. Chẩn đoán bệnh

Dựa vào dấu hiệu bệnh lý; Phương pháp mô bệnh học soi kinh soi kính hiển vi quang học và kính hiển vi điện tử. Phiết mẫu tim, mang, gan tụy, cơ chân bò, hạch ngực và cơ quan sinh dục của cua nhiễm bệnh, cố định với methanol 10%, nhuộm Giemsa. 

5. Phòng trị bệnh

Bệnh này còn ít báo cáo về kết quả phòng và trị bệnh, áp dụng biện pháp phòng tổng hợp.